Beyaz Sinek (Whitefly) — Zararları, Belirtiler, Doğal ve Kimyasal Mücadele (TR/EN)

🪲 Beyaz Sinek / Whitefly — TR & EN Full Guide

Alan deneyimi + atölye pratiği ile hazırlanmıştır E-E-A-T

İçindekiler / Contents: 1 Tanım/Definition · 2 Belirtiler & Zarar/Symptoms & Damage · 3 Yayılış/Distribution · 4 Etkilenen Ürünler/Affected Crops · 5 İzleme/Monitoring · 6 Kültürel Önlemler/Cultural · 7 Organik/Organic · 8 Biyolojik/Biological · 9 Kimyasal/Chemical · 10 IPM Planı/IPM Plan · 11 SSS/FAQ · 12 Kaynaklar/References · 13 Etiketler/Tags

1️⃣ Tanım (TR)

Beyaz sinek (Aleyrodidae; özellikle Bemisia tabaci ve Trialeurodes vaporariorum) bitkilerin yaprak altlarında yaşayan, 1–2 mm boyunda, mumsi-beyaz kanatlı, emici-sokucu ağız yapısına sahip bir zararlıdır. Yumurta → nimf (4 dönem) → pupa benzeri dönem → ergin döngüsü sıcaklık ve konukçuya bağlı olarak 20–30 günde tamamlanır. Sera ve sıcak iklim şartlarında yıl boyu çoğalabilir.

1️⃣ Definition (EN)

Whiteflies (Aleyrodidae; notably Bemisia tabaci & Trialeurodes vaporariorum) are 1–2 mm, waxy white-winged sap feeders that colonize leaf undersides. Life cycle (egg → four nymphal instars → pupal-like stage → adult) completes in ~20–30 days under warm conditions and can continue year-round in greenhouses.

2️⃣ Belirtiler & Zarar (TR)

• Yaprak altından toplu uçuş; hafif dokunmada beyaz bulut.
• Emgi sonucu sararma, gelişme geriliği, yaprak kıvrılması.
• Ballı madde + islik mantarı → yaprakların siyahlaşması, fotosentez kaybı.
• Virüs vektörlüğü (örn. TYLCV domates sarı yaprak kıvırcıklığı) → verimde ciddi düşüş.

2️⃣ Symptoms & Damage (EN)

• Cloud of tiny white insects when foliage is disturbed.
• Chlorosis, stunting, leaf curling from sap extraction.
• Honeydew → sooty mold, reduced photosynthesis & marketability.
• Efficient virus vectors (e.g., TYLCV) → severe yield losses.

3️⃣ Yayılış (TR)

Sıcak ve ılıman bölgelerde yaygındır; sera üretimi olan ülkelerde en kritik zararlılardan biridir. Akdeniz kuşağı, Orta Doğu, Amerika, Afrika ve Asya’da yoğun bildiriler mevcuttur.

3️⃣ Global Distribution (EN)

Prevalent across warm/temperate regions; among the top greenhouse pests worldwide (Mediterranean basin, Middle East, Americas, Africa, Asia).

4️⃣ Etkilenen Ürünler (TR)

Domates, biber, hıyar, patlıcan, kabakgiller, pamuk, fasulye, lahana, süs bitkileri (gerbera, poinsettia) ve çok sayıda yabancı ot.

4️⃣ Affected Crops (EN)

Tomato, pepper, cucumber, eggplant, cucurbits, cotton, beans, brassicas, ornamentals (gerbera, poinsettia), plus many weeds as reservoirs.

5️⃣ İzleme & Eşikler (TR)

• Haftalık sarı yapışkan tuzak sayımları (dekar başına 4–6 adet).
• Yaprak altı görsel kontrol; yumurta/nimf sayımı.
• Eşik örneği: sera domatesinde yaprak başına 3–5 nimf veya tuzakta günde 20–25 ergin (yerel kılavuzları izleyin).

5️⃣ Monitoring & Action Thresholds (EN)

• Weekly yellow sticky traps (4–6 per 1,000 m²) and plant inspections.
• Count eggs/nymphs on undersides; track adult captures.
• Example threshold: 3–5 nymphs/leaf or ~20–25 adults/trap/day (follow local advisories).

6️⃣ Kültürel Önlemler (TR)

• Girişlere böcek tülü, hava perdeleri; fide giriş kontrolü.
• Yabancı ot temizliği; erken hasat artıkları imhası.
• Dengeli gübreleme; aşırı azottan kaçınma.
• Yapışkan tuzaklarla erken yakalama; sarı renkli bantlar koridorlara.

6️⃣ Cultural Practices (EN)

• Insect screens & hygiene at entries; inspect incoming transplants.
• Weed sanitation; promptly remove crop residues.
• Balanced fertilization; avoid excessive nitrogen.
• Deploy sticky tapes for early mass-trapping.

7️⃣ Organik/Doğal Mücadele (TR)

• Potasyum sabunu veya yağ bazlı (neem/bitkisel) spreyler: yaprak altına iyi ıslatma.
• Sarımsak-biber ekstraktları (yerel mevzuata uygun).
• Yapışkan tuzaklar + yararlı böcek salımları ile kombine kullanın.

Not: Organik ürünler de temas etkilidir; iyi kaplama ve tekrarlı uygulama gerekir.

7️⃣ Organic Controls (EN)

• Insecticidal soaps & horticultural/vegetable oils (incl. neem) — thorough underside coverage.
• Botanical extracts where permitted.
• Combine with traps and beneficial releases for best results.

8️⃣ Biyolojik Mücadele (TR)

• Parazitoitler: Encarsia formosa, Eretmocerus eremicus.
• Avcılar: Macrolophus, Orius, uğur böcekleri, lacewing larvaları.
• Biyopestisitler: Beauveria bassiana, Isaria fumosorosea içeren ürünler.

8️⃣ Biological Control (EN)

• Parasitoids: Encarsia formosa, Eretmocerus eremicus.
• Predators: Macrolophus, Orius, lady beetles, lacewings.
• Biopesticides: formulations of Beauveria bassiana, Isaria fumosorosea.

9️⃣ Kimyasal Mücadele (TR)

Direnç yönetimi esastır. Etken grupları arasında IRAC rotasyonu yapın; etikete ve yerel mevzuata uyun.

• Neonikotinoidler (IRAC 4A), diamidler (28), ketoenoller (23), piriproksifen/buprofesin (7/16), spirotetramat (23), aficidler (9B) vb.
• Yumurta-nimf ve ergin dönemlerine farklı etki spektrumu; iyi kaplama ve doğru zamanlama şart.
• Hasat öncesi bekleme süresi (PHI) ve maksimum kalıntı limitleri (MRL) dikkate alınmalıdır.

9️⃣ Chemical Control (EN)

Resistance management is critical. Rotate modes of action per IRAC, follow label & local regulations.

• Examples: neonicotinoids (4A), diamides (28), ketoenols (23), pyriproxyfen/buprofezin (7/16), spirotetramat (23), selective aphicides (9B), etc.
• Target stages differ; ensure thorough coverage and precise timing.
• Observe PHI/MRL and pollinator safety.

🔟 Entegre Zararlı Yönetimi (IPM) Kontrol Listesi — TR

1. Temiz fide + giriş hijyeni, böcek tülü.
2. Sarı tuzak ve haftalık sayım; eşik aşıldığında müdahale.
3. Kültürel önlemler + organik spreylerle baskılama.
4. Uygun dönemde biyolojik ajan salımı.
5. Gerektiğinde IRAC rotasyonlu kimyasal uygulama.
6. Kayıt tutma: tuzak verisi, uygulamalar, verim.

🔟 Integrated Pest Management (IPM) Checklist — EN

1. Clean transplants + screened entries.
2. Yellow traps & weekly scouting; act at thresholds.
3. Cultural steps + organic sprays to suppress.
4. Release biologicals at the right crop stage.
5. Apply chemicals only as needed with MOA rotation.
6. Keep records: trap counts, sprays, yield.

1️⃣1️⃣ SSS / FAQ

TR — Yaprak altına ilaç nasıl daha iyi nüfuz eder?

İnce damlacık, yaprak altına yönlendirme, yayıcı-yapıştırıcı kullanımı ve akşam/sabah saatleri etkiyi artırır.

EN — How to improve underside coverage?

Use fine droplets, angle nozzles to leaf undersides, add a spreader-sticker, and spray during cool hours.

1️⃣2️⃣ Kaynaklar / References

• IRAC Mode of Action classification (resistance management best practices).
• Major extension bulletins on whitefly in greenhouse vegetables & cotton (regional guidelines may vary).

Not/Note: Formülasyon ve ruhsat durumları ülkeye göre değişir; her zaman yerel etiket ve mevzuata uyun.

1️⃣3️⃣ Etiketler / Tags

TR: beyaz sinek, bemisia tabaci, serada zararlı, domates zararlıları, entegre mücadele, biyolojik mücadele, organik mücadele, yapışkan tuzak, sera hijyeni, tarımsal üretim

EN: whitefly, greenhouse pest, Bemisia tabaci, Trialeurodes vaporariorum, IPM, biological control, organic control, sticky traps, vegetable production, virus vectors

© BiloK • Field & Workshop — TR/EN knowledge share. Bu içerik pratik saha deneyimiyle hazırlanmıştır ve eğitim amaçlıdır.